Toplumsal Cinsiyet Ajandasını Sigortacılık ile Güçlendirmek

Yıllar içerisinde kaydedilen ilerlemeye rağmen toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanabilmesi için atılması gereken önemli adımlar olduğu görülüyor. Kadınlar eğitimden sağlığa, ekonomiden sosyal hayata pek çok alanda önemli eşitsizlikler ile karşı karşıya kalmaya devam ediyor. Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) yayımladığı son rapora göre toplumsal cinsiyet eşitliği dünya çapında %68,8 seviyesinde sağlanabilmiş durumda[1]. Türkiye’de ise ilerleme %63,3 seviyesinde. Küresel çapta bu hızla bir ilerleme ile tam eşitliğin ortalama 123 yıl sonra sağlanabileceği tahmin ediliyor. Yalnızca sosyal adalet değil bir ekonomi meselesi de olan toplumsal cinsiyet eşitliği mücadelesinde ilerlemenin daha hızlı sağlanabilmesi politika yapıcılardan uluslararası organizasyonlara, özel sektörden sivil toplum kuruluşlarına geniş bir yelpazede paydaşların sorumluluk almasını gerektiriyor. Bu paydaşlardan önemli bir tanesi de sigorta sektörü olarak öne çıkıyor.

Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yansımaları kadınların içinde bulundukları ekonomik durumu da önemli bir şekilde etkiliyor. Eşitsiz dağılan ücretsiz bakım emeği kadınların ücretli çalışma fırsatlarını, varlık sahipliğini ve harcamalarını kısıtlıyor. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 2023 verilerine göre dünya çapında bakım yükümlülükleri nedeniyle işgücüne katılamayan 748 milyon kişinin 708 milyonu kadın[2]. Yayımlanan son veriler Türkiye’de erkekler için %70,6 düzeyinde olan işgücüne katılım oranının kadınlar için %36,4 seviyesinde kaldığına işaret ediyor[3]. Bu durum genellikle işverenler üzerinden sağlanan sigortacılık poliçelerine kadınların erişimini kısıtlıyor. Buna ek olarak kadınların kendi sigorta poliçelerini karşılayabilme imkanları da azalıyor. Bu durumun yansımalarını sağlık sigortalarında görmek mümkün. UN Women’ın 2020 tarihli bir çalışmasına göre, erkeklerin %77,4’ü, kadınların ise yalnızca %43’ü kendi sağlık sigortasına sahip[4]. Kadınların %46,2’si eşlerinin ya da ebeveynlerinin sağlık sigortası kapsamında yer alıyor. Bu durum kadınların bağımsızlığını kısıtlayıp onları daha kırılgan bir konumda bırakabiliyor. Kadınların ortalamada daha uzun olan hayat beklentileri ile doğum ve anne sağlığına ilişkin karşı karşıya kaldıkları farklı riskler de göz önünde bulundurulduğunda kadınların sigortalanmasının önemi bir kez daha anlaşılıyor.

Sigortalı olmayan kadınlar, bir şokla (örneğin bir sağlık problemi ya da finansal şok) karşı karşıya kaldıklarında borçlanma ve yakın çevrelerinden yardım alma gibi geleneksel başa çıkma yöntemlerine yönelebiliyor. Ne var ki bu yöntemler kadınlara kurumsal ve bağımsız bir destek mekanizması sağlamaktan uzak[5]. Kurumsal destek mekanizmalarının önemi ekosistem krizi ve afetlerin beraberinde getirdiği şoklar ile giderek daha da önem kazanıyor.  Ekosistem krizinin “cinsiyet-nötr” olmadığı, toplumsal cinsiyet eşitsizliği açısından bir “tehdit çarpanı” haline gelebildiği pek çok çalışma tarafından raporlanıyor[6]. Buna ek olarak toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve afetler arasında bulunan iki yönlü ilişki kadınların afetlere karşı hazırlıklı olma ve afet sonrası dönemde toparlanma kabiliyetlerini sınırlayabiliyor[7]. Sigorta ürünleri bu eşitsiz etkilerin azaltılmasında, kadınların geçim kaynaklarının korunarak afet sonrası dönemde toparlanmanın hızlandırılmasında rol oynayabilir.

Kadınların sigortalanması ile elde edilecek faydaların kadınlar ile sınırlı kalmayacağını vurgulamak da önemli. Uluslararası Finans Kurumu’nun (IFC) 2015 tarihli bir raporuna göre daha fazla kadının sigortalanması ile hane ve toplumların finansal dayanıklılığı artırılırken, hanelerin şoklar sonrası yoksulluk ile karşı karşıya kalma riski azaltılabilir[8]. Çoğunlukla çocukların, yaşlıların ve diğer bakıma ihtiyaç duyan akrabaların sorumluluğunu üstlenen kadınlar için sigorta, karşı karşıya kalınan bir riskin yönetilmesi ve olumsuzlukların büyüyerek aileyi etkilemesinin önüne geçilebilmesi için anahtar[9]. Bu nedenle sigorta yalnızca kadınların risk yönetiminin bir parçası değil, kadınlardan çocuklara, yaşlılardan engelli bireylere geniş bir yelpazedeki paydaşların kalkınması için atılan adımların garantörü niteliğinde.

Başak Toprakcı

TSKB Ekonomik Araştırmalar - Uzman

Etiketler: toplumsal cinsiyet eşitliği, kadın, kalkınma, ekosistem krizi, afet