Afet Dayanıklılığı

Gerçekleştikleri bölgede fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, insan yaşamı ve faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan olaylar olarak tanımlanan afetler, kalkınma çabalarının önünde oluşturdukları engeller nedeniyle tartışılmayı hak ediyorlar. Günümüzde ekosistem krizi derinleşirken, sıcak hava dalgalarının, uzun süreli kuraklıkların, orman yangınlarının, aşırı yağışlar ile fırtınaların sıklığının ve şiddetinin arttığına tanıklık ediyoruz. Aşırı hava olaylarındaki bu artış, afetlerin ve bunlara bağlı ağır kayıpların meydana gelmesi için zemin hazırlıyor. Uluslararası Ticaret Odası’nın (ICC) yayımladığı bir çalışmada[1] 2014’ten 2023’e kadar dünya genelinde kaydedilen yaklaşık 4 bin aşırı hava olayının, 2023 fiyatlarıyla toplamda en az 2 trilyon dolar tutarında fiziki hasara neden olduğu ifade ediliyor.

Ancak konu afetler olduğunda, fiziki hasarlar toplam kayıpların çok küçük bir kısmını oluşturuyor. Geçtiğimiz 10 yılda 1,6 milyar insan afetlerden etkilenmiş olması dikkat çekici olmakla birlikte yaşanılan zorlukların bir kısmının “kuşaklar ötesi” tesirlerinin olabileceği de unutulmamalı. Büyük afetler sonrasında tetiklenen göçler barınma ve uyuma dair yeni sorunları gündeme getirirken, etkilenen bölgeleri değerli insan kaynağından mahrum bırakabiliyor. Ayrıca afetler sonucu oluşan olumsuz ekonomik koşullar neticesinde çocuk ve gençlerin eğitim hayatının durması ya da sona ermesi de afetlerin uzun vadeli ve en az fiziki hasarlar kadar önemsenmesi gereken etkilerine örnek sunuyor.

Şekil: Afetin Çok Boyutlu Etkileri

Afete dair uluslararası bilinç arttıkça afet konusunun odağına insani yardım ve toparlanma değil, dayanıklılık yerleşiyor. Yalnızca ekosistem krizinin Akdeniz havzasındaki etkileriyle değil, sismik olarak aktif bir coğrafyada bulunmanın riskleriyle de karşı karşıya olan Türkiye de için afet dayanıklılığı, kalkınmaya dair çabaların güvencesi konumunda. Sigorta sektörü ise dayanıklılığın inşasında önemli bir bileşen. Sigorta, afetler sonrası etkilenen bölgenin toparlanması için mali yükü bireylere, hükümetlere ve yardım kuruluşlarına bırakmadan önemli bir sermaye akışı sağlayabiliyor ancak daha fazlasını gerçekleştirme potansiyeline sahip. Yenilikçi sigorta ürünleri, afet riski azaltımına dair adımları teşvik ederek sigorta priminin düşmesini sağlıyor, sigortayı daha erişilebilir kılarak insan yaşamının, ekonomik hayatın ve sosyal dokunun korunmasına katkı veriyor. Bu nedenle ekosistem krizinin etkilerinin belirginleştiği günümüz koşulları, sigortaya yönelik farkındalık, erişim ve karşılanabilirliğin artırılması için ortak ve güçlü bir çabayı gerekli kılıyor.